بدنبال خواسته ای بزرگ و قدم برداشتن در مسیری صحیح، خداوند متعال الگوها و نشانه هایی برای ما مشخص کرده است تا مسیر را گم نکنیم.
اما این افراد چه کسانی هستند؟!
«و من یطع الله و الرسول فاولئک مع الذین انعم الله علیهم من النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن اولئک رفیقا»؛
و آنان که خدا و پیامبر را اطاعت کنند، با کسانی محشور خواهند شد که خداوند به آن‌ها نعمت عطا فرموده است از پیغمبران و صدّیقان و شهیدان و نیکوکاران، و اینان نیکو رفیقانی هستند. (سوره نساء، آیه 69)
بنابراین ما در شبانه روز پى در پى از خداوند مى خواهیم که در خط این چهار گروه قرار گیریم.
در مقابل تک مسیر مستقیمی که به نعمت ختم می شود، دو مسیر مجزا برای منحرفین ترسیم می گردد. از موارد استعمال این دو کلمه در قرآن مجید چنین استفاده مى شود که «مغضوب علیهم» مرحله اى سخت تر و بدتر از «ضالین» است، و به تعبیر دیگر «ضالین» گمراهان عادى هستند، و «مغضوب علیهم»، گمراهان لجوج و یا منافق که هم گمراهند و هم گمراه کننده، و با تمام قوا مى کوشند دیگران را همرنگ خود سازند (شوری،16).
در قرآن، افرادی همچون فرعون، قارون، ابولهب و امّت هایی همانند قوم عاد، ثمود و بنی اسرائیل، به عنوان غضب شدگان معرّفی شده اند و نام برخی به عنوان گمراه کننده آمده است، از جمله ابلیس (یس، 62)، فرعون (طه،79)، سامری (طه، 85)، دوست بد، رؤسا و اجداد منحرف (احزاب، 67، مائده، 77).
همچنین کسانی که ایمان خود را به کفر تبدیل کردند (بقره، 108)، مشرکان (نسا،116)، کفار (نسا،136)، عصیان گران (احزاب، 36)، مسلمانانی که کفّار را سرپرست ودوست خود گرفتند (ممتحته، 1)،کسانی که مردم را از راه خدا باز می دارند (نسا،167)،کسانی که به خدا یا رسول خدا توهین می کنند، آنان که حقّ را کتمان می کنند (قصص، 75) و کسانی که از رحمت خدا مأیوسند (حجر، 56) در زمره گمراهان قرار گرفته اند.
اما نباید فراموش نمود که گمراهان خود بستر وزمینه ی انحراف را فراهم می کنند و گمراه کنندگان تنها از این بستر و شرایط آماده استفاده می کنند.
بنی اسرائیل که داستان زندگی و تمدّن آن ها در قرآن بیان شده است، زمانی بر مردم روزگار خویش برتری داشتند «فَضَّلْتُکُمْ عَلَی الْعالَمِینَ»؛ لکن بعد دچار قهر و غضب خداوند شدند «وَ باؤُ بِغَضَبٍ مِنَ اللّهِ». این تغییر سرنوشت، به علّت تغییر در رفتار و کردار آنان بوده است؛ دانشمندان یهود، دستورات وقوانین آسمانی تورات را تحریف کردند «یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ» و تجّار و ثروتمندان آنان نیز به ربا و حرام خواری و رفاه طلبی روی آوردند «أَخْذِهِمُ الرِّبَوا» و عامّه مردم نیز با ترس و تن پروری از رفتن به جبهه نبرد و ورود به سرزمینِ مقدّس سر باز زدند «فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّکَ فَقاتِلا إِنّا هاهُنا قاعِدُونَ» و در نهایت با لجاجت و انکار حقیقت، و قتل پیامبران الهی و مومنان «یَکْفُرُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَ یَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ بِغَیْرِ الحَق»، خداوند آنان را از اوج عزّت و فضیلت، به نهایت ذلّت و سرافکندگی مبتلا ساخت.
پ.ن: برگرفته از تفسیر نمونه و نور
