پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلم) فرموده اند:
«قسم به کسى که جان من به دست اوست! خداوند نه در تورات و نه در انجیل و نه در زبور، و نه حتى در قرآن، مثل این سوره را نازل نکرده است، و این ام الکتاب است» (بحارالأنوار، ج 89، ص 259).
در آیات قرآن کریم نیز، سوره حمد به عنوان یک موهبت بزرگ به پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلم) معرفى گردیده و در برابر کل قرآن قرار گرفته است، آنجا که مى فرماید: "و لقد آتیناک سبعا من المثانى و القرآن العظیم" (سوره حجر آیه 87)
دلیل این سخن، با تأمل در محتواى این سوره روشن مى شود.
این سوره فهرستى است از محتواى قرآن و در حقیقت چکیده آن است. بخشى از این سوره مبارکه توحید و شناخت صفات خداوند، بخشى در زمینه معاد و رستاخیز، و بخشى نیز از هدایت و ضلالت که خط فاصل مؤمنان و کافران است سخن میگوید. همچنین در آن اشاره اى است به حاکمیت مطلق پروردگار، مقام ربوبیت و نعمت هاى بى پایانش در دو بخش عمومى و خصوصى (رحمان و رحیم)، و مسئله عبادت و بندگى و اختصاص آن به ذات پاک او.
در حقیقت سوره حمد بیانگر توحید ذات، صفات، افعال، و عبادت است .
و به تعبیر دیگر این سوره مراحل سه گانه ایمان: اعتقاد به قلب، اقرار به زبان، و عمل به ارکان را در بر دارد، و مى دانیم «ام» به معنى اساس و ریشه است. شاید به همین دلیل است که ابن عباس، مفسر معروف اسلامى مى گوید: هر چیزى اساس و شالوده اى دارد... و اساس وزیر بناى قرآن، سوره حمد است.
لذا پیامبر اسلام (صلى اللّه علیه و آله و سلم) در فضیلت این سوره فرموده اند:
«هر مسلمانى سوره حمد را بخواند، پاداش او به اندازه کسى است که دو سوم قرآن را خوانده است (و طبق نقل دیگرى پاداش کسى است که تمام قرآن را خوانده باشد) و گوئى به هر فردى از مردان و زنان مؤمن هدیه اى فرستاده است» (بحار الانوار، جلد 89، صفحه 259).
پ.ن: برگرفته از تفسیر نمونه
